ADHD bij volwassenen een onderbelicht thema

adhd adults

Is het ooit in je opgekomen, terwijl je weer zat te worstelen met je eigen karaktertrekken nadat je vriendin, vriend of baas je weer eens verweet dat je niets afmaakt, weer te laat bent of permanent ruzie zoekt, dat het misschien niet je karakter is dat al deze problemen veroorzaakt waar je dagelijks tegenaan loopt, maar dat je hersenen niet optimaal werken? Veel volwassenen komen pas laat, of nooit, achter dat ADHD de oorzaak zou kunnen zijn van veel problemen waarmee ze worden geconfronteerd. ADHD bij volwassenen is een onderbelicht onderwerp. Op een vreemde manier gaan we ervan uit dat ADHD na de pubertijd verdwijnt. We zien het als iets waar kinderen mee te maken hebben en waar je later overheen groeit.

Psychiaters gaan ervan uit dat ADHD bij volwassenen compleet ondergediagnosticeerd is, omdat de criteria waaraan ADHD wordt gediagnosticeerd, voor kinderen zijn opgesteld.

Volwassenen wiebelen niet met de stoel, zijn minder hyperactief en hebben voldoende sociale vaardigheden om het beter te verbloemen of ermee om te gaan. (1).

In die zin klopt het, je bent erover heen gegroeid. Je kunt daarmee omgaan; niemand heeft er last van. Waar hebben we het over? Toch laat AD(H)D vaak duidelijk zichtbare sporen achter in iemands leven.

Hoe ADHD en ADD je leven behoorlijk op de kop kunnen zetten

ADHD kan goed van pas komen in je carrière. Stel je hebt je passie gevonden, dan kan het geweldig zijn dat jij onvermoeibaar lijkt en maar door kunt gaan, dat je overfocused aan taken kunt werken. (7) Ook in crisissituaties en stresssituaties (beurs, defensie, brandweer, journalistiek) kan het zo zijn dat iemand die juist scherp is als de druk hoog genoeg is, hier op zijn allerbest functioneert. ADHD kan een kracht zijn, afhankelijk van of je het erkent en gebruikt. Als de juiste vorm van ADHD met de juiste omgeving matcht, kan het een voordeel opleveren.

ADHD, of nog preciezer, de verschillende vormen van ADHD en ADD, kunnen je echter ook behoorlijk in de weg staan (lees hier meer over welke vormen van ADHD er zijn). Het frustrerende is dat je het vaak niet eens weet. Je doet je best, maar wat je ook doet, het lukt niet. Het lukt bijvoorbeeld niet om op tijd te komen, keer op keer. Iedereen ziet het al van ver aankomen als jij als laatste op het schoolplein aankomt om je kind op te halen, terwijl je tegelijkertijd je sleutels kwijt bent en bent vergeten je afspraak bij de tandarts af te zeggen.

ADHD kan ook de oorzaak zijn als het maar niet lukt om je project of opleiding af te maken, waar je met zoveel inzet aan bent begonnen. Je had ideeën voor tien, je bent alvast aan alle hoeken tegelijkertijd begonnen, maar wat blijft is chaos en half afgemaakte taken. Gelukkig ben je snel afgeleid en begin je aan het volgende. Met als gevolg dat op den duur de mensen links en rechts van je doorgaan, hun studie afronden, carrièrestappen zetten, maar bij jou wil het maar niet lukken.

Ook thuis zijn ze niet zo blij met je. Je krijgt verwijten dat je de afspraken weer niet bent nagekomen, dat het jouw beurt was om de kinderen op te halen, dat je had toegezegd die belangrijke gezamenlijke afspraak echt niet te zullen vergeten. Vaak trek je een spoor van chaos achter je aan, waar niemand zin heeft om voor jou op te ruimen.

Misschien zoek je ook regelmatig ruzie, word je boos en maak je stennis om niets, ben je licht ontvlambaar. Dat maakt relaties niet makkelijk. Ze gaan vaak mis, terwijl je dacht dat het deze keer zeker goed zou gaan. De partners wisselen, de problemen herhalen zich, de oorzaak blijft onduidelijk.

De een springt van het ene idee naar het andere, waardoor het voor partners, familie en vrienden vaak begint te duizelen. De ander houdt juist vast aan zijn ideeën, kan niet makkelijk schakelen en komt daardoor zo rigide over op zijn omgeving dat die ook af en toe gek van wordt. Weer een ander blijft hangen in lusteloosheid, heeft permanent negatieve gedachten en schuldgevoelens, en trekt zichzelf terug. Ook hier wordt de omgeving op den duur wanhopig, omdat er geen uitweg lijkt te zijn.

Maar omdat je zelf midden in zit en het ook zo wisselende patronen kunnen zijn (dingen die absoluut perfect gaan terwijl andere zaken die je aanpakt niet eens de ondergrens van acceptabel bereiken), heb je het zelf niet door. De automatische reactie (bijvoorbeeld: ik zeg in ieder geval ‘nee’, maakt niet uit wat de vraag is) komt vaak zo snel in je op dat je niet eens tijd hebt om jezelf te observeren of te remmen.

Uiteindelijk kan de ophoping van gemiste kansen, verbroken relaties, of problemen zoals niet kunnen stoppen met eten, met alcohol of aan je telefoon zitten, maken dat je gefrustreerd raakt. Weer niet gelukt.

Het kan echter zo zijn dat dit allemaal niet je karakter is, wat jij en je omgeving misschien altijd hebben gedacht, maar dat ADHD je parten speelt. Bij ADHD is het zo dat juist op het moment dat je echt je best doet, alles minder gaat en de doorbloeding/activatie van de frontale kwab slechter is dan in ruststand. Dit is een disfunctie in je hersenen die niets met je echte karakter te maken heeft. Een gebied in je hersenen dat over- of juist onderactief is, maakt dat je anders reageert dan je zelf zou willen.

Wat zeggen de getallen over ADHD bij volwassenen

Als je naar de cijfers kijkt, is het onbegrijpelijk dat er zo weinig wordt gesproken over ADHD en ADD bij volwassenen. Tussen 2-5% van de volwassenen vertoont ADHD- of ADD-achtige klachten. Ondanks dat we het vaak als een “kinderziekte” zien, heeft 70-85% van de kinderen met ADHD nog steeds ADHD als ze volwassen zijn. Dat is veel!

Omgekeerd is het ook opmerkelijk dat slechts 25% van de volwassenen die gediagnosticeerd zijn met ADHD, ook als kind de diagnose ADHD hebben gekregen. Het is onduidelijk of ADHD gewoon niet is vastgesteld bij deze volwassenen toen ze jong waren, of dat er zoiets bestaat als ADHD dat op latere leeftijd begint (late-onset ADHD), waarover onderzoekers het niet eens zijn. (2). Over het algemeen wordt het toch gezien als een verkeerde of gemiste diagnose in de jeugd(3). Bovendien zijn er factoren die kunnen leiden tot een ADHD-diagnose op latere leeftijd, zoals een hersenschudding (4),psychische of emotionele mishandeling, trauma’s in de vroege kinderjaren (5) Deze kunnen bijdragen aan symptomen die lijken op ADHD, omdat ze dezelfde hersengebieden beïnvloeden. (6).

Welke risico’s brengt ADHD met zich mee?

Problemen in/met relaties.

Onderzoek naar tevredenheid in relaties bij volwassenen met ADHD (9) heeft aangetoond dat deze groep vaker te maken heeft met relatieproblemen. Scheidingen komen dan ook vaker voor bij mensen met ADHD (28% ADHD vs. 15% controlegroep) (10). Het regelmatig vergeten van dingen, mentaal afwezig zijn, impulsiviteit, slecht omgaan met geld of verantwoordelijkheden, het alles-of-nietsdenken en verslavingsgedrag laten blijkbaar hun sporen achter.

Problemen op het werk

Het kan moeilijk zijn om te leren of consistente kwaliteit op het werk te leveren als je je niet kunt concentreren of de motivatie kunt opbrengen om door saaie hoofdstukken heen te bijten (11). Mensen met ADHD hebben dan ook een grotere kans om hun opleiding niet af te ronden (83% ADHD vs. 93% controlegroep). Ze wisselen ook vaker van baan en ondervinden meer moeite in hun carrière en werk.(8)

Problemen met gezondheid

Niet alleen kan het missen van kansen emotionele schade veroorzaken door ADHD, maar het niet optimaal functioneren van de hersenen kan ook aanzienlijke gevolgen hebben voor de gezondheid.

Volgens een onderzoek bij jongens/mannen leidt ADHD tot het nemen van een hele reeks slechte beslissingen, wat van invloed kan zijn op de gezondheid op verschillende niveaus. Matig alcoholgebruik, stoppen met roken, regelmatig bewegen en gezonde voeding zijn allemaal afhankelijk van sterke motivatie en doorzettingsvermogen, aspecten die vaak ontbreken bij ADHD. Ze gaan zelfs zo ver dat ADHD, door verkeerde beslissingen, kan leiden tot een verkorting van de levensverwachting van 12 jaar (12).

Het niet optimaal functioneren van de prefrontale cortex verzwakt de zelfcontrole over gedrag. Naast de hierboven genoemde gezonde beslissingen die moeilijker te nemen zijn, kan ADHD-individuen ook veel gevoeliger zijn voor verslavingen. Videogames(zoals in dit artikel dopamine kick van games toegelicht), telefoons, alcohol, eten of drugs zijn veel moeilijker te weerstaan als het gedeelte van de hersenen dat voor zelfcorrectie zorgt niet naar behoren functioneert. Mensen met ADHD hebben daardoor een veel grotere kans om met justitie in aanraking te komen (37% ADHD vs. 18% controlegroep). Het onvermogen om goede beslissingen te nemen speelt hier ook een rol.

Bovendien is de kans op ongelukken door het nemen van te veel risico’s veel groter. ‘Thrill-seeking’ helpt de hersenen om eindelijk voldoende dopamine aan te maken en fungeert als een soort zelfmedicatie. Het deel van de hersenen dat de risico’s zou moeten afwegen, is echter minder actief, waardoor iemand ongehinderd door risico’s kan gaan, bijvoorbeeld met te hard rijden.

 

Heb jij het vermoeden dat je ADHD hebt?

Het verkrijgen van dit inzicht kan een enorme opluchting zijn en je laten zien tegen welke uitdagingen je dagelijks moet vechten. Misschien besef je nu hoeveel energie en frustratie dit je heeft gekost.

Een waarschuwing hierbij: je hersenen hebben de neiging om het uiteindelijk als een goed excuus te gebruiken. Voor je het weet zeg je tegen jezelf: “Het zit in mijn hersenen, ik kan er niets aan doen.” Je hebt al de uitdaging dat het vaak moeilijk is om motivatie op te brengen voor dingen die je niet echt wilt (een typisch kenmerk van ADHD). De linkerhersenhelft, die actiever is dan de rechter bij ADHD, houdt niet van verandering en is juist heel goed in het bedenken van redenen waarom alles goed is zoals het is.

Het mag echter geen excuus zijn; het is eerder een enorme kans. Hier begint het ingewikkelde gedeelte: er iets aan doen.

Wat kun je doen als je ADHD hebt?

Voorafgaand aan het nemen van een beslissing is het belangrijk om te weten dat ADHD geen ziekte is. ADHD beschrijft, zoals het momenteel wordt gediagnosticeerd, een verzameling symptomen en gedragsproblemen/afwijkingen. Echte markers in het bloed of afwijkingen op gewone MRI-scans zijn niet waarneembaar.

Echter, als je het onderzoek bestudeert van mensen zoals Daniel Amen, William Walsch, Kurt Woeller of Robert Melillo op dit gebied, zul je ontdekken dat achter de symptomen een hele reeks afwijkingen schuilgaat (tekort aan aminozuren en bepaalde vitamines/mineralen, een slechte doorbloeding van de hersenen, gevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen, een afwijkende darmflora, een niet optimaal functionerende nervus vagus, een uitputting van bepaalde stoffen in je lichaam, een disbalans in de ontwikkeling van de linker- en rechterhersenhelft). Dit maakt ADHD tot een complexe knoop die naar mijn mening laag voor laag zou moeten worden ontrafeld.

Stappen om ADHD aan te pakken:

  1. Leer de symptomen herkennen.
  2. Verzamel informatie (leer bijvoorbeeld meer over de verschillende types van ADHD).
  3. Zoek ondersteuning, maar denk goed na over wie je het vertelt. Het helpt als er iemand is die je steunt, je blijft herinneren, niet uitbarst als je weer iets bent vergeten en bereid is zich aan te passen, bijvoorbeeld aan ander voedsel of het vermijden van triggers.
  4. Kijk welke aanpak bij je past. Wil je een officiële diagnose, overweeg je medicatie, gedragstherapie, neurofeedback, of wil je bij de basis beginnen en de chemische disbalans met voeding en supplementen weer op orde krijgen? Elke aanpak vereist een andere inzet. (meer informatie welke voeding een trigger is bij ADHD vindt je hier) 

Je hebt nu de keuze om, ondanks dat je hersenen niet altijd meewerken, de regie weer in eigen handen te nemen. Als je alvast wilt beginnen, houd dan je voeding en je stemming een week nauwkeurig bij. Zo krijg je langzaam inzicht in een eventuele samenhang tussen wat je eet en je gedrag.

Even alvast online testen:

Kan bijvoorbeeld hier: ADHD Self-Test for Adults

Bronnen:

1. The structure of adult ADHD. (2017) Adler LA, et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28211596

2. Annual Research Review: Does late-onset attention-deficit/hyperactivity disorder exist? (2019)Asherson P, Agnew-Blais J. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30843223

3. Investigating late-onset ADHD: a population cohort investigation. (2018)Cooper M https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29683192

4. Mild Traumatic Brain Injury and Attention-Deficit Hyperactivity Disorder in Young Student Athletes (2016) J. Biederman https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4626306/

5. Trauma, Kids, and ADHD: Is There a Link? https://www.webmd.com/add-adhd/childhood-adhd/adhd-traumatic-childhood-stress#1

6. Why Do Brain Injuries Look Like ADHD? (2015) L. Maucieri https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-distracted-couple/201510/why-do-brain-injuries-look-adhd

7. ‘People with ADHD can be incredibly valuable at work’ (03_2018) D. Lavelle https://www.theguardian.com/society/2018/mar/18/people-with-adhd-incredibly-valuable-at-work-diagnosis-support

8. Your Attention Please: The Social and Economic Impact of ADHD (2018) S. Vibert https://demosuk.wpengine.com/wp-content/uploads/2018/02/Your-Attention-Please-the-social-and-economic-impact-of-ADHD-.pdf

9. ADHD symptoms in healthy adults are associated with stressful life events and negative memory bias (2017) Vrijsen JN et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5973996/

10. The Impact of Persisting Hyperactivity on Social Relationships (2014) Moyá J, et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3867339/

11. Functional impairments in adults with self-reports of diagnosed ADHD: A controlled study of 1001 adults in the community. (2006) Biederman J et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16669717

12. New Research Suggests Untreated ADHD Reduces Life Expectancy by Young Adulthood —Treatment May Help to Address the Problem (2018) CHADD, Russell A. Barkley https://www.businesswire.com/news/home/20190108006061/en/

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Schuiven naar boven